Podstawy oświetlenia akwarium

Kontynuujmy cykl poradników dla początkujących akwarystów i nie tylko. W poprzednich częściach wybraliśmy akwarium, zadbaliśmy o filtrację i ogrzewanie. Teraz czas na światło.

Głównym zadaniem oświetlenia jest umożliwienie przeprowadzenia procesu fotosyntezy roślinom. Fotosynteza jest "wybredna" jeżeli chodzi, o światło i nie każdy jego rodzaj będzie odpowiedni. Niestety nie nadają się do tego celu zwykłe żarówki (czasami montowane fabrycznie w pokrywach akwariów, o pojemności 25L) spotykane u nas w domach. Ich światło nie zawiera odpowiednich długości fal w swoim składzie, żeby rośliny mogły z niego skorzystać.

Oprócz odpowiednich długości fal (widma światła) rośliny w akwarium wymagają odpowiedniej mocy oświetlenia. Przyjmuje się, iż powinno to być około 0,5W na litr wody (jeżeli ktoś chce hodować dużą ilość roślin w zbiorniku i to one mają być główną ozdobą zbiornika to powinien zastosować nawet 1W na litr wody).

Dlatego:

  • zbiornik 25L powinien być oświetlony przynajmniej przez 12W światła,
  • zbiornik 54L powinien być oświetlony przynajmniej przez 27W światła,
  • zbiornik 112L powinien być oświetlony przynajmniej przez 56W światła.

Światło nad zbiornikiem powinno być włączone przez około 12 godzin w ciągu doby.
Jako źródło światła w akwarystyce wykorzystuje się:

  • świetlówki,
  • lampy HQI,
  • lampy LED.

Lampami HQI i LED nie będziemy się teraz zajmować. Poradnik przeznaczony jest dla początkujących, a te rodzaje oświetlenia są raczej przeznaczone dla zaawansowanych akwarystów. Choćby ze względu na cenę tych rozwiązań.

Zajmijmy się więc świetlówkami. Występują one w dwóch rodzajach: T8 (starsze i mniej wydajne), oraz T5 (nowsze, trochę droższe i bardziej wydajne niż T8). Wiele firm produkuje specjalne świetlówki przeznaczone dla akwarystyki. Mają one odpowiednio dobrane widmo światła tak aby podkreślić kolory ryb i jednocześnie zapewnić światło dla roślin wodnych do procesu fotosyntezy. Można również kupić odpowiednio dobrane świetlówki zwykłe używane w domach. Ze względu na to, że są "one zwykłe do domu", a nie "specjalistyczne" to ich zakup może okazać się tańszy. Trzeba być tu jednak ostrożnym i zwrócić uwagę na parametr taki jak temperatura światła wyrażana w kelwinach – K, oraz współczynnik oddawania kolorów (Ra). Temperatura światła poniżej około 5000 kelwinów będzie dawać żółtą poświatę w akwarium (nie każdemu to się podoba). Natomiast powyżej 6500 kelwinów światło będzie jasne i białe. Współczynnik Ra im bliższy wartości 100 tym lepiej oddaje kolory. Najlepiej by było to od 80 w górę. Inaczej ryby będą wyglądać blado, nie atrakcyjnie i będą miały nienaturalne kolory.
Przejdźmy do kilku przykładów:

  • zbiornik 25L: jeżeli mamy w nim zwykłą żarówkę to zalecam jej wymianę (nie należy pod żadnym pozorem montować większych żarówek niż zalecana moc maksymalna, gdyż na pewno stopimy lub zdeformujemy pokrywę zdjęcia takich przypadków można spotkać na forach internetowych). Wymiana takiej żarówki powinna być dokonana na popularną żarówkę energooszczędna jaką używamy w domach. Należy jednak poszukać takiej świetlówki, która będzie miała podaną temperaturę światła i współczynnik Ra (nie każdy producent ją podaje). W sklepach akwarystycznych można spotkać specjalnie dobrane takie świetlówki nadające się do akwarium. Można również pokusić się o przeróbkę pokrywy i montaż świetlówki np.: T5 o mocy 8W w ilości dwóch sztuk.
  • zbiornik 54L: tu będziemy mieli najczęściej fabrycznie w pokrywie zamontowaną jedną świetlówkę 15W T8 (należy to jednak sprawdzić ja podaję to co najczęściej się spotyka w masowej produkcji). Najpierw należy dodać do tej świetlówki odbłyśnik (specjalnie wyprofilowana, błyszcząca blacha aluminiowa mocowana do samej świetlówki), który zwiększy strumień światła wpadający do wody. W takim akwarium można hodować tylko rośliny mało wymagające. Moc na litr wody to zaledwie 0,27 czyli połowa tego co jest zalecane dla większości roślin. Najlepiej jest więc dołożyć (samemu lub poszukać osoby lub firmy, która to zrobi) drugą świetlówkę do pokrywy. Wtedy uzyskamy moc 30W, co na ten litraż da nam 0,55W/L. Sam miałem tak oświetlone akwarium i przyrosty roślin były bardzo dobre. Co trzy tygodnie wycinałem sporą ich nadwyżkę, żeby zbiornik cały nie zarósł.
  • zbiornik 112L: firmowo przeważnie znajdziemy tu dwie świetlówki T8 po 18W. Moc na litr w tym przypadku to 0,36W/L. To za mało dla bardziej wymagających roślin. Dołożenie kolejnej świetlówki T8 18W jest najprostsza formą poprawy oświetlenia. Trzy świetlówki T8 o mocy 18W dadzą nam 0,48W/L co jest już przyzwoitą wartością. Pamiętajmy też, o dodaniu odbłyśników. Ze względu na szerokość akwarium można tu również dodać świetlówki T5 o mocy 24W. Można np.: zdemontować obie świetlówki T8 i zamontować dwie T5 o mocy 24W każda da to nam podobną moc na litr co trzy świetlówki T8.

Jedna świetlówka w akwarium daje nam niewielkie pole manewru, co do wyboru rodzaju i barwy światła. Można kupić tu albo specjalną akwarystyczną świetlówkę (np.: Philips Aquarelle, która jest polecana do akwariów z jedną świetlówką) albo spróbować dobrać coś z normalnej oferty dla domu. Świetlówki oznaczane są w formie trzy cyfrowej np.: 965 lub 865. Pierwsza cyfra oznacza współczynnik Ra w pierwszym przypadku jest to ponad 90 w drugim ponad 80. Dwie ostatnie cyfry to temperatura światła w obu przypadkach będzie to 6500 stopni kelwina. Mając dwie lub więcej świetlówek można już dobrać odpowiedni zestaw spełniający nasze gusta, gdyż różne zestawy świetlówek będą sprawiały, iż akwarium będzie kolorystycznie wyglądać trochę inaczej. Kwestia gustu ma tu znaczenie. Dobierając świetlówki stosuje się zasadę, iż jedna świetlówka będzie dla roślin (światło dobre dla roślin nie zawsze daje dobre wizualne efekty w wybarwieniu ryb), a druga da naturalne światło ładnie wybarwiające ryby. Jeżeli mamy więcej niż 2 świetlówki to decyzja należy już do nas czy trzecia lub kolejne świetlówki zapewnią światło rośliną czy wybarwią ryby (uwydatnią ich kolory). Są oczywiście świetlówki, które robią i jedno i drugie tylko, że efekty stosowania takich uniwersalnych źródeł światła nie będą tak spektakularne.
Proszę jednak powyższych porad dotyczących dołożenia kolejnych świetlówek do zbiorników nie traktować jako czynność bez której nie uda się nam utrzymać roślin. Udaje się prowadzić akwaria na standardowym montowanym przez fabrykę oświetleniu chodź można się wtedy spodziewać słabego lub praktycznie zerowego przyrostu roślin. Trzeba będzie też dobrać rośliny ze względu na małe zapotrzebowanie na światło.

Myślę, że minimum pracy jaką należy włożyć w oświetlenie to:

  • wymiana żarówki na świetlówkę energooszczędna (jeżeli producent akwarium zamontował w naszej pokrywie normalną żarówkę),
  • dołożenie odbłyśników do świetlówek (jeżeli producent ich fabrycznie nie zamontował).

Czytaj dalej.

    • Moim zdaniem oświetlenie sztuczne niestety jest konieczne. Większość roślin hodowanych w naszych zbiornikach to rośliny tropikalne. W tropikach jak wiadomo słońce mocniej i dłużej świeci w ciągu dnia. Tak więc ten niedobór promieni słonecznych musimy uzupełniać sztucznie.

      Praktyka pokazuje też jeszcze jeden problem. Akwarium, na które padają promienie słoneczne bardzo szybko zarasta glonami. Widać to wyraźnie po tym jak oświetlona słońcem szyba akwarium zarasta zielskiem. Glony są nie wybredne i "pojadą" na prawie każdym świetle.
      W akwariach LT (low tech) uzupełnia się światło sztuczne naturalnym słonecznym. Nawet jednak w przypadku takich prostych zbiorników musimy oświetlać sztucznie.

      • Światło sztuczne jest konieczne!  Ja starałam sie w pierwszym akwa tak jak ty stosowac światło dzienne a roślinki rosły slabo a jeszcze pojawily sie efekty uboczne… Takie zielone kropki na szybie ktorych nawet żyletką nie dalo die usunac wiec nie polecam bo wyglada nie estetycznie 🙂

  1. Można by sądzić, że autor tego tekstu to jakiś globalista, bo tak samo od rzeczy pisze, jak ci od globalnego ocieplenia, którzy szoda, że nie zamarzli na tym kutrze:))

    No chyba, że to reklama świetlówek akwarystycznych, to w takim razie przepraszam 😛

    Ciekawe, co miałby autor takich teori do powiedzenia akwarystom, którzy kilkadziesiąt lat temu mogli pomarzyć o świetlówkach wogóle, nie mówiąc o akwarystycznych w kolorowych i drogich kartonikach? Akwarystom, którym przy zwykłej zarówce rośliny nie tylko pięknie rosły, ale zakwitały. Zaznaczam, że nie glonami 🙂 tylko pięknymi kwiatami i to bez nawozów.

    • Witam , 

      Zgadzam się z kolega powyżej . Ja mam i miałem zawsze żarókę standardową i u mnie rosło i rośnie wszytsko jak na drożdżach . I zadze bezpośrrednio z zwirze bez podłoża . 

  2. Trochę niektórym namieszam,ale kiedyś starszy pan akwarysta w sklepie zoologicznym ,na moje pytanie „dlaczego nie rosną mi rosliny pomimo że wydałem. Kilka stówek na dołożenie dodatkowych świetlówek do oryginalnejpokrywy w akwarium 112l.i ich wymiane na aquarelle,fluora, i inne pierdoły po 10000k” odpowiedział: zrób sobie wyższą pokrywę i daj zwykłą żarówkę. Tak też zrobiłem. Zwykłą żarówkę 75w.krórych ciężko teraz dostać, zamocowałem do zrobionej z boazerii pokrywy i rośliny zaczęły wariować bez żadnych nawozów i co2 co wcześniej było tylko moim marzeniem. A oryginalna pokrywa z 4 specjalistycznymi ,akwarystycznymi świetlówkami warta conajmniej 400zł leży na strychu.

    • Też oświetlam akwarium zwykłymi żarówkami. Rośliny pięknie rosną i mają soczystozieloną barwę. Nie stosuję ani nawozów , ani CO2. Kiedyś testowałem świetlówki i nie wyglądało to zbyt dobrze, nawet ryby miały wynaturzone barwy. A tak poza tym o ile zwykłe żarówki nie nadają się do oświetlania akwarów, to co powiedzeć o akwarystyce 20-30 lat do tyłu , albo i dalej, wtedy były tylko żarówki, a problem z roślinami polegał tylko na tym że często trzeba było je przerywać, bo szybko zarastały zbiornik. Sam jestem akwarystą ponad 30 lat.

  3. Witam też tak kiedyś miałem tylko że u mnie była 100 wat teraz mam dwie świetlówki z castoramy 30 wat philips tld 840 idruga tld 955 i i efekt wspaniały a koszt 50 zł za obie

  4. Czy konieczne jest sztuczne oświetlenie, czy wystarczy "dzienne" zwłaszcza dla roślin

    Na parapecie mojego okna stoi niewielkie akwarium z małym filtrem i grzałką, które jest oświetlane wyłącznie światłem naturalnym. Doskonale rosną w nim mchy, anubiasy, bakopy, zwartki, staurogyne. Po tym zielonych łąkach hasają krewetki karłowate. Plagi glonów nie ma. Jedyny problem to taki, że latem akwarium bardzo się nagrzewa. 

  5. Mam pytanie i powazny problem z tym zwiazany.

    Mam akwarium 500l zarowki po 30w .Roślinki marnieja.Pytałem pana w sklepie akwarystycznym i powiedzial ze mam kupic zarowki o mocy 250w .sprawdzajac natknołem sie tylko  na 30w jak mam dbic do 250 jak dwie zarowki daja 60w.mam dolozyc jeszcze 4 zarowki?? to chyba troszeczke  chore ?? pomozcie prosze

  6. dodam tylko ze pokrywa w standardzie ma tylko 2 wyjscia na swietlowki.Poprzedni wlasciciel nic nie zmienial i na dwoch swietlowkach co tyydzien musial wyrzucac roslinki taki mial przyrost. a ja nie moge utrzymac zadnej . i co mam zrobic w tej sytuacji

     

    • Człowiek w sklepie poleca z tego co widzę uzyskanie 0,5W/l (250W/500l) czyli mniej więcej to co napisałem powyżej. Teraz masz tylko 0,12W/l. Nie napisałeś jak długie jest akwarium, ale myślę że spokojnie można by zastosować mocniejsze, a co za tym idzie dłuższe świetlówki. Zastosowanie dwóch świetlówek T5 80W o długości 145cm da już dodatkowo 160W.

      Na pytanie czemu poprzedni właściciel miał takie dobre przyrosty roślin. No cóż trudno powiedzieć. Zdaża się, że ludzie mają mniej światła niż mówi praktyka, a rośliny im rosną. Pamiętajmy, że światło to nie wszystko. Skład wody też jest istotny. Może poprzedni właściciel stosował jakieś nawozy, albo specjalne podłoże.

  7. Kurka, jakbys jeszcze tak nie pisał "akwari", "umożliwienie fotosyntezy rośliną" i w ogóle pisał po polsku, to by się przyjemnie czytało, a tak to to jest droga przez mękę, choć wiadomości cenne.

  8. Witajcie,

    może mi ktoś z Was podpowie. Padło mi oświetlenie w akwarium (120l 80/30cm) miałam świetlówki t5. Przy okazji chcę wypróbować LED. Czy uważacie że 48w, 3200 lumentów i 7000k wystarczy żeby rosły rośliny (podstawowe, żadne wymyślne)? Nie mogę znaleźć jasnych informacji technicznych co do LEDów a facet w sklepie nie był mi w stanie nic powiedzieć. Chcę wydać max 500zł.

  9. Ja mam w akwa 50 Litrow LED 11W 1000 Lumenow i rosliny rosna zajebiscie.11 W z tengo co pisalo na pudelku to tak  jakby swietlowka 25 W

  10. Witam, od jakiegoś czasu noszę się z zamiarem zakupu akwarium. Co prawda nie bedzie mieć ono miliony litrów z uwagi na to, że jestem początkującą akwarystką. Być może wyjaśnienie na moje pytanie już tutaj padło jednak zaryzykuje i zapytam. Otóż m.in. na allegro sprzedawane są małe akwaria z ze zwykłymi żarówkami i to mnie zastanawia bo przecież, gdy taka żarówka się nagrzeje i nie daj Bóg chlapnie na nią nawet kropla wody to przecież pęknie. Czy takie żarówki w ogóle mogą być w akwarium? Ew. jakie inne mogę zastosować żeby było bezpiecznie.

    Proszę o odpowiedź jak chłop krowie na rowie bez hejtów 😉

    • Teraz to chyba nawet UE zabrania używać zwykłych żarówek. Coraz trudniej kupić je w sklepach. Może w tych akwariach są jakieś żarówki LED? Proszę podać linka do takiej aukcji chętnie rzucę okiem.

  11. Witam…

    Mam akwarium 25L i świetlówkę oryginalną w pokrywie 6W 6500l czy to wystarcza? Bo roslinki mi słabiutko rosną, a wszystkie mozliwe testy wychodzą poprawnie 🙁

    Może powinnam zwiekszyć "ilość" światła, świecę po 10h/ 24

    • Witam

      No niestety wątpię, żeby wydłużenie czasu oświetlenia coś dało. Tak jak napisałem w artykule powyżej potrzebujemy około 0,5W/L. W tym przypadku mamy 6W / 25L = 0,24 W/L. To połowę za mało. Trzeba dołożyć pod pokrywę jeszcze około 6W światła. Może jakieś paski z diodami LED by tam weszły?

  12. Witam posiadamy akwarium 550l. Jest to akwarium słodkowodne z roślinami i oczywiście rybkami , akwarium jest z drugiej ręki i staramy się go doprowadzić do porządki bo było strasznie zaniedbane. Kupiliśmy oświetlenie aqualine T5 Reef Blue 80W. Okazał się to nie trafiony zakup, płacy się za niewiedzę. Proszę o poradę jakie dokupić, wymienić ta dodam ze mamy miejsce na 3 jarzeniówki 

    • Witam. Na całe akwarium 550l jest tylko te 80W światła? To może być dużo za mało dla roślin. Przyjmując przy świetlówkach stosunek mocy światła do litrażu zbiornika na poziomie 0,5 W/l powinno być światła około 275W.

  13. Witam. Posiadam akwarium 240l o dlyodług 120 cm. Wej chwili mam lampe ledl o długości 115 cm i mocy 15w. Niestety żadna roślina się nie utrzynuje i poprostu zaczyza gnic. Planuję zakup kolejnego Leda ale wciąż nie jestem pewien czy kupie właściwy. Mam na oku biało niebieskiego o mocy 38w – 1950lm. Czy taki wystarczy  

    • Ledy? Temat rzeka. Na różnych forach internetowych jest od groma tematów na ten temat i niestety chyba złotego środka nie ma w doborze ledów. Jednemu działa od razu, a inny musi próbować i dobierać coraz to nowe kombinacje. Ja myślę, że 15W to za mało. Nie mam doświadczenia co do lumenów, ale na forach ludzie uważają, że jeżeli chodzi o moc w watach to raczej trzeba celować w niewiele mniej niż przy świetlówkach czyli powiedzmy 0,4 lub 0,35W/l co da nam moc ledów około 90W. Druga sprawa to kolor tych ledów. Rośłiny to raczej potrzebują trochę czerwonego koloru a nie niebieskiego. Ja przynajmniej bym kupił lampę, w której będą ledy czerwone. Swoją drogą widziałem już pojawiają się ledy specjalnie dobrane dla roślin.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.